To chyba jedno z najczęściej zadawanych pytań, gdy rozmowa schodzi na temat wyjazdu do Czarnobyla. Wielu mogłoby się zdawać, że wszyscy ludzie znają prostą odpowiedź na to pytanie, ale czy naprawdę tak jest? W rozmowie ze znajomą ze stolicy usłyszałem, że wiedza na temat promieniowania wśród jej przyjaciół należy do dosyć powszechnych. Podobnie wielu z jej znajomych sygnalizowało chęć wyjazdu do tego, bądź co bądź, wyjątkowego miejsca, zupełnie nie obawiając się o swoje zdrowie. A jednak mam nieodparte wrażenie, że wśród sporej liczby moich znajomych, kwestia bezpieczeństwa wyjazdu do Czarnobyla, nadal pozostaje czymś niezwykle kontrowersyjnym, a na pewno czymś, co powinno zostać w jasny i klarowny sposób wytłumaczone i opowiedziane.
Wszyscy jesteśmy ciągle napromieniowani
Na początek warto zdać sobie sprawę z prostego faktu. Promieniowanie jest częścią naszego życia i wszystko, co nas otacza wytwarza je w różnych wartościach. Głównymi źródłami promieniowania jest ziemia i zawarte w niej pierwiastki oraz kosmos i energia pochodząca od reakcji jądrowych na słońcu. Dlatego też poziom promieniowania zwiększa się w zależności od wysokości, na której przebywamy, czy to w górach czy w samolocie.
W gruncie rzeczy mamy do czynienia z dwoma rodzajami promieniowania: jonizującym i niejonizującym, zaś niebezpieczne dla człowieka jest promieniowanie jonizujące. Główne rodzaje promieniowania jonizującego to:
- promieniowanie alfa: zatrzymuje je kartka papieru
- promieniowanie beta: zatrzymuje na np. blacha aluminiowa
- promieniowanie gamma: zatrzymuje je tylko gruba warstwa ołowiu
- promieniowanie rentgenowskie: niezwykle szkodliwe, przenikające całe ciało człowieka
Promieniowanie, jeśli nie mówimy o tym naturalnym, będącym częścią życia na ziemi od bardzo długiego czasu, bywa przebiegłym wrogiem, czego przyczyną jest prosty fakt: nie widać go.
Ludzkość, poza przypadkiem ataków na Hiroshimę i Nagasaki, nie miała możliwości doświadczenia tego bardzo specyficznego stanu, aż do feralnego dnia 26 kwietnia 1986 roku, gdy w wyniku źle przeprowadzonych testów reaktora powiązanych z wadami konstrukcyjnymi, blok czwarty czarnobylskiej elektrowni eksplodował i uwolnił do atmosfery gigantyczne ilości promieniowania. To właśnie niewidzialność tej śmiercionośnej siły sprawiała, że gdy w końcu doszło do ewakuacji przylegającego do elektrowni miasta Prypeć, jego starsi mieszkańcy wieścili spisek. Nie było widocznego wroga, na ulicach nie szalały czołgi, w tle nie świszczały kule karabinów. Dla tych, którzy pamiętali jeszcze okres niemieckiej inwazji, cała sytuacja wydawała się dosyć podejrzana. Nie wiedziano jeszcze wtedy, że promieniowanie występujące po awarii reaktora atomowego działa zupełnie inaczej aniżeli uderzenie fali bomby atomowej zrzuconej na japońskie miasta.
Jakie promieniowanie mierzy się podczas wizyty w Czarnobylu i jak czytać jego wysokość?
Na czas pobytu w Czarnobylu warto zaopatrzyć się w tak zwany licznik Geigera (pełna nazwa: Geigera-Mullera), który mierzy fale promieniowania alfa, beta i gamma. Podczas naszego pobytu używaliśmy licznika dostarczonego nam przez ukraińską stronę, lecz nasz francuski towarzysz podróży na bieżąco porównywał wyniki na swoim, atestowanym we Francji, urządzeniu. Gwoli ścisłości, jego urządzenie pokazywało odrobinę niższe odczyty niż nasze.
Poziom napromieniowania odczytywaliśmy za pomocą jednostek miary zwanych Siwertami. Jest to jednostka duża, gdyż już dawka 1 Siwerta może spowodować u człowieka chorobę popromienną, dlatego też dzieli się ją na mniejsze jednostki, które wyświetlane są na liczniku Geigera.
- 1 Siwert = 1 000 000 mikrosiwertów (µSv)
- 1 milisiwert (mSv) = 1000 mikrosiwertów (µSv)
Dane wyświetlane na urządzeniu, którym posługiwaliśmy się na terenie czarnobylskiej zony, przedstawiają wartości właśnie w mikrosiwertach (µSv) na godzinę, czyli w najprostszym tłumaczeniu wskazują ilość napromieniowania, które otrzymuje nasze ciało, gdyby godzinę stało w miejscu, w którym dokonujemy odczytu.
Organizatorzy wyjazdów do Czarnobyla zapewniają, iż w ciągu jednego dnia w strefie człowiek przyjmuje do siebie łączną dawkę promieniowania w wysokości 2,2 µSv, czyli 0,000002 (dwie milionowe) dawki niebezpiecznej dla zdrowia i życia. Promieniowanie w większości zony waha się w większości od 0,25 do 1,5 µSv na godzinę, choć w wielu miejscach przyjeżdżający na miejsce turyści, otrzymują „powodującą dreszczyk emocji” skalę między 3 µSv a 15 µSv. To jest ten rozrzut, gdy wszystkie żółte urządzenia niemiłosiernie wyją nawołując do odwrotu.
Dla porównania jak mała jest dawka promieniowania, którą otrzymuje się w Czarnobylu, warto przytoczyć kilka przykładów poziomu promieniowania:
- 0,15 µSv / godzinę: normalny, codzienny, wynikający z natury, poziom promieniowania. Norma waha się od 0.08 do 1,0 µSv / godzinę
- 0,14 µSv / godzinę: poziom promieniowania w Kijowie
- 0,12 µSv / godzinę: poziom promieniowania w mieście Czarnobyl
- 0,21 µSv / godzinę: poziom promieniowania w San Francisco
- 8,0 µSv / godzinę: poziom (maksymalny) promieniowania w samolocie na wysokości przelotowej
- 3,5 µSv / godzinę: punkt obserwacyjny bezpośrednio przy reaktorze atomowym numer 4 w Czarnobylu
A teraz coś, co najbardziej może przekonać tych, którzy mnie znają i wiedzą, że codziennie spalam paczkę papierosów:
- 1 dzień w Czarnobylu, przyjęta dawka promieniowania: 2,2 µSv
- 1 paczka papierosów, codzienna dawka promieniowania: 1 µSv
Zaledwie dwie i pół paczki papierosów wystarcza więc, aby napromieniować się do poziomu pobytu w czarnobylskiej zonie. Poznajmy jeszcze kilka innych przykładów:
- 0,01 µSv: zjedzenie banana
- 5,0 µSv: rentgen stomatologiczny
- 22 µSv samolot z USA do Kijowa
- 7000 µSv (7mSv) rentgen klatki piersiowej – całkiem mocna dawka, prawda?
- 50 000 µSv (50 mSv) roczny limit dla osoby zatrudnionej w strefie czarnobylskiej
- 250 000 µSv (250 mSv) Maksymalna dawka dla ratowników biorących udział w akcji ratowniczej w jednostce nuklearnej
- 4 000 000 µSv (4Sv) Poziom jednorazowego napromieniowania, w którym możwliwe jest jeszcze przeżycie przy odpowiedniej opiece medycznej
- 8 000 000 µSv (8Sv) Dawka śmiertelna, człowiek umiera od razu
- 25 000 000 µSv (25Sv) 5 minut po eksplozji reaktora w Czarnobylu w jego bezpośredniej bliskości
Banalna prawda o wyjazdach do Czarnobyla jest taka, że legalne wyjazdy do zony są zawsze zorganizowane, zawsze zatwierdzone i kontrolowane i zawsze bezpieczne. Przebywając na miejscu porusza się po wyznaczonych trasach, które sprawdzone zostały pod kątem bezpieczeństwa. Nawet jeśli w którymś momencie licznik Geigera zwariuje i zacznie wskazywać ogromne pomiary, nie ma powodu do tego, by uciekać w panice, jak robią to różni bohaterowie-odkrywcy na youtubowych kanałach, gdyż trwająca kilka sekund ekspozycja na obecnie panujące tam promieniowanie, w zupełności nie zagraża człowiekowi. Poza tym, nie warto uciekać, promieniowanie to nie żywy organizm, który będzie za nami gonić.
Jest kilka prostych zasad bezpieczeństwa, które przedstawiane są wszystkim uczestnikom wycieczek, których warto się trzymać podczas przebywania w Czarnobylskiej Strefie Wykluczenia:
- Na miejscu powinno się przebywać w pełnych ubraniach przykrywających jak największą powierzchnię ciała oraz w pełnych butach. Dodatkowe ubrania ochronne mające chronić przed promieniowaniem, a także maski na usta, to fanaberie, które mają dobrze wyglądać na zdjęciach i wprowadzać dreszczyk emocji.
- Trzymanie się zaleceń przewodników, niby prosta rzecz, ale warto wsłuchiwać się w ludzi, którzy znają miejsce bardzo dobrze.
- Trzymanie się wyznaczonych tras. Ścieżki, którymi przechadzają się odwiedzający są sprawdzone pod kątem poziomu promieniowania. Oczywiście niektóre warianty wycieczkowe zakładają samodzielne zwiedzanie Prypeci, jednak poprzedza je odpowiedni briefing, szkolenie oraz analiza map.
- Podstawowe zasady higieny. Warto po prostu myć ręce. Nie trzeba z kolei, co ponoć ma czasami miejsce, wyrzucać ubrań po powrocie do Kijowa!
- Unikanie palenia, picia i spożywania czegokolwiek na otwartym powietrzu. Cóż, przyznam szczerze, skoro przewodnik, który jest nałogowym palaczem i pali dużo, nie pali w niektórych miejscach zony, znaczy to tyle, że Ty też nie powinieneś / nie powinnaś.
- Unikanie dotykania rzeczy. Spore dawki promieniowania skoncentrowane są w niepozornych przedmiotach rozrzuconych po całym terenie. Ale nie ma się co martwic, wiekszośc oryginalnych artefaktów i tak została już rozkradziona i promieniuje gdzieś indziej.
- Zakaz siadania na ziemi. Warto się do niego zastosować, gdyż gleba, nie powietrze jak się często sądzi, zawiera największe nagromadzenia promieniowania. Ponadto siadając na ziemi, szczególnie mężczyźni, narażają swoje klejnoty, które są wrażliwą na napromieniowanie częścią ciała.
- Zakaz spożywania czegokolwiek pochodzącego z zony. Szczególnie nie zaleca się jadania grzybków, one naprawdę mają odjechaną „wartość odżywczą”.
- Zakaz picia wody pochodzącej z zony. Cóż, chyba nie ma potrzeby tłumaczenia dlaczego.
Tak czy inaczej, przy wyjeździe z czarnobylskiej strefy przechodzi się przez dwie bramki w dwóch różnych checkpointach. Wspomniane urządzenia odpowiedzialne są za wykrywanie poziomu napromieniowania w ciele i na ubraniach wszystkich odwiedzających strefę. W razie nadmiernego napromieniowania ubrań, są one konfiskowane i niszczone. Co charakterystyczne, jeszcze nigdy w historii turystycznego ruchu w zonie, nie było takiego przypadku.
Edit 2018: Pan Maciej Łuczkiewicz był miły przesłać uwagi odnośnie tekstu, które moim zdaniem są świetnym jego uzupełnieniem, dlatego chciałbym w całości je przytoczyć i podziękować Panu Maciejowi za merytoryczny wkład w temat:
Promieniowanie niejonizujące jest również bardzo szkodliwe. Wszystko zależy od długości fali i przeniesionej energii, podobnie jak przy promieniowaniu gamma czy rentgenowskim. Ultrafiolet potrafi być w dużej dawce równie zabójczy jak przebywanie przy otwartym reaktorze, podobnie mikrofale. W mniejszych dawkach powodują oparzenia skóry i rogówki, a ze skutków długotrwałego przyjmowania małych dawek – zaćmę i nowotwory skóry. Ani UV ani promieniowanie mikrofalowe nie są jednak promieniowaniem jonizującym. Warto więc może zwrócić na to uwagę.
Druga uwaga to akapit o liczniku Geigera. Raz że mało który jest w stanie zmierzyć alfę, a dwa – promieniowanie alfa i beta to nie są fale elektromagnetyczne tylko strumienie cząstek, nie można więc o nich pisać jako o falach alfa i beta.
Trzecia uwaga to promieniowanie rentgenowskie – od promieniowania gamma różni się długością fali i energią, ale jest w podobnym stopniu przenikliwe i szkodliwe i w podobnym stopniu pochłaniane przez beton czy ołów. W dodatku oba te typy promieniowania częściowo pokrywają się ze sobą długością fali i tylko źródło promieniowania decyduje czy są to promienie gamma czy X. Po prostu rzuciło mi się w oko, ze akurat promieniowanie rentgenowskie jest opisane jako „bardzo szkodliwe” a o wiele od niego groźniejsze promieniowanie alfa czy beta (mające o wiele wyższy współczynnik wagowy promieniowania i dające znacznie wyższy równoważnik dawki pochłoniętej) zdają się być całkiem bezpieczne, bo zatrzymuje je kartka papieru czy blacha. Myślę że warto również wspomnieć o promieniowaniu neutronowym, które miało duży wpływ na osoby przebywające w bezpośrednim pobliżu uszkodzonego reaktora.
Między bombardowaniem Hiroszimy i Nagasaki, a wypadkiem w Czarnobylu – ludzkość miała wiele okazji zetknięcia się z szkodliwym promieniowaniem jonizującym pochodzenia sztucznego, gdzie częstokroć ilość poszkodowanych była większa niż w Czarnobylu. Tu już podam jedynie kilka haseł – manewry Snieżok i kilka podobnych ćwiczeń w ZSRR i w mniejszym stopniu w USA, test Castle Bravo i jego skutki dla okolicy, pożar w Windscale, katastrofa Kysztymska. Czarnobyl był jedynie pierwszą tak poważną katastrofą w cywilnej elektrowni jądrowej.
Ostatnia sprawa to dawki pochłonięte, a własciwie dwie ostatnie z nich.
8 Sv na całe ciało nie zabije od razu. Śmiertelne ofiary awarii w Czarnobylu otrzymały od 8 do nawet 25 Sv i nie umarli od razu, nawet z początku całkiem nieźle się czuli. Przykładowo – Akimow – 16 Sv, Leleczenko – 25 Sv. Ci co dostali takie dawki umarli dopiero po czasie od kilkunastu dni do kilku miesięcy. Ofiara innego wypadku jądrowego – Louis Slotin – po otrzymaniu 21 Sv w ciągu sekundy (!) zmarła dopiero po 9 dniach po wypadku.
25 Sv podane jako natężenie promieniowania 5 minut po wypadku w bezpośredniej bliskości reaktora. Może ja źle rozumiem to zdanie, ale powinno podać się natężenie promieniowania w jakiejś jednostce czasu, np. Sv/h. Chyba że zdanie mówi, że taką dawkę dostawało się przez 5 minut przebywania w bezpośredniej bliskości reaktora, ale to jasno z tego zdania nie wynika
Ci którzy się bali, dalej się boicie?
O moich pierwszych refleksjach po pobycie w czarnobylskiej zonie przeczytacie w poniższym tekście:
PS: Wersja skrócona tekstu dla mojego kolegi Mariusza: Tak, jest bezpiecznie.
Pingback: Białoruska Strefa Czarnobylska. Mińsk socrealistyczny - warsztaty fotograficzne
Mała uwaga, rentgen klatki piersiowej daje poziom napromieniowania 0,1mSv, natomiast tomografia komputerowa klatki piersiowej 7mSv
Pingback: Jeden dzień w Czarnobylu - stopy na desce
Pingback: 20-24 lutego. Czarnobyl po katastrofie. Prypeć, miasto-widmo - e-gory.pl
Pingback: Czy wyjazd do Czarnobyla jest bezpieczny? - warsztaty fotograficzne
Hej, dzięki za ten artykuł! Spotkałam się z jakimiś szalonymi opiniami o promieniowaniu w Czarnobylu i niby wiedziałam, że są nieprawdziwe, ale dobrze mieć na nie merytoryczną odpowiedź. Wybieramy się w najbliższym czasie do Czarnobyla, więc może będzie okazja podzielić się wrażeniami 🙂
Pingback: Czarnobyl po katastrofie. Prypeć, miasto-widmo - warsztaty fotograficzne
Czy ktoś poleci biuro w Kijowie które na miejscu zorganizuje wyprawę
Zdecydowanie polecam biuro Solo East Travel https://www.tourkiev.com/ . Korzystaliśmy z jego usług 03.06.2018. Rezerwację zrobiliśmy tydzień wcześniej i to był ostatni dzwonek bo potrzeba około 6 dni roboczych na zgłoszenie danych do ochrony zony. Powyżej 3 osób rabat i wycieczka kosztowała nas po 72$ od osoby. Wyjazd z centrum Kijowa klimatyzowanym busem, w programie Czarnobyl, Prypeć i radar Duga-1 (nie wszystkie firmy zabierają pod radar, a warto), obiad w restauracji Dziesiątka w Czarnobylu. Przewodnik bardzo kompetentny i dowcipny.
Sovietwonders.com ja bylam i polecam. Super przewodnik byl – mowi plynnie po angielsku, pol dnia sie wloczylismy po Prypjaci. Bylo extra.
Świetny temat, w tym roku wybieramy się całą zorganizowaną wycieczką do Czarnobyla.
Opis super. To ja miałbym jedno pytanie, czy ktoś mógłby polecić jakie biuro wybrać, chodzi mi o zorganizowana wycieczkę. Z góry dziękuję.
Hej Ana. Ja mogę polecić biuro, z którym ja jechałem – ale ono mieści się w Kijowie, więc sam wyjazd do Kijowa musisz sobie ogarnąć. Jeśli chcesz jakieś biura z Polski, też takie istnieją. Pozdrawiam.
Ja jechałem z kijowskim biurem Solo East: https://www.tourkiev.com/
mam pytanie o biuro z którego korzystałeś a dokładnie gdzie Was zabrali i co pokazali z góry dziękuje za odpowiedź 🙂
aliena tour
Dzięki za przydatne informacje! Wyjazd mamy już za dokładnie 2 tygodnie 🙂 Zona zaplanowana na sobotę 🙂
Pingback: Rok 2016 był czasem wzlotów i upadków, ale głównie wzlotów | Wojażer
Pingback: Sowiecki Kijów. Przewodnik po znikającej radzieckiej utopii | Wojażer
Czy do tej strefy czernobylskiej wpuszcza się osoby niepełnoletnie? Mój syn ma 13 lat i namawia mnie na taką wycieczkę.
Niestety. Do strefy mają wstęp tylko pełnoletni, po ukończeniu 18 roku życia. Trzeba poczekać, w przypadku syna oczywiście 🙂
Co to jest Zona ?
Zona = Strefa, strefa czarnobylska, z rosyjskiego.
Byłem, polecam, klimat niesamowity i w zasadzie pozycja obowiązkowa dla każdego miłośnika sf. Wchłonąłem dawkę jakbym 3 dni przeżył w przeciętnym, polskim mieście. Z porad praktycznych:
– buty weźcie porządne, bo gruz, szkło, błoto itd
– nawet krótka wizyta to cały dzień na dworze, a więc parasol, kurtka i tego typu atrakcje, bo jak deszcz chwyci to będziecie mokrzy w takich miejscach, że się nie spodziewacie, że można
– przewodnicy plotą bzdury niesamowite, więc radzę dzielić opowieści przez 3
– radar Duga to super atrakcja, więc nie dajcie się nabrać na wersję wycieczki bez Oka Moskwy
– w niektórych wersjach wycieczek można miec posiłek w stołówce elektrowni, ale osobiście radziłbym wziąć jedzenie ze sobą, bo to co tam podają to bym psu nie dał
– jeśli macie wybór to idźcie w dłuższą wersję programu, warto
– powerbank obowiązkowy, latarki się przydają, zasięgu gsm w zonie brak
Ja wybieram się ponownie. Nie wszystko jeszcze zwiedzone.
Zgadzam się ze wszystkim i też z chęcią wybiorę się ponownie!
Coś więcej o bzdurach z ust przewodników?
Pingback: Czarnobylska Strefa Zamknięta
Pingback: Prypeć miała zapach miłości i smak młodości. Potem przyszła katastrofa | Wojażer. Blog podróżniczy i życiowy
Świetnie, że poruszyłeś to zagadnienie.
Dzięki!
Wyjazd jest tam możliwy całą rodziną czy jednak to będzie niebezpieczne ?
Jest raczej niemożliwy, chyba, że wszystkie dzieci są pełnoletnie. Chodzi tylko i wyłącznie o to, że trzeba mieć ukończone 18 lat. Pozdrawiam!
Czarnobyl był ostatnio „bardzo na czasie” głównie w TV. Udało mi się obejrzeć nawet jakiś dobry film, a tematyka elektrowni jest mi całkiem bliska dzięki mojemu tacie, który pracuje w jednej jądrowej pod Warszawą. pozdr, Asia
Był na czasie, bo też okrągła rocznica zobowiązywała. Trzydzieści lat minęło i wygląda na to, że życie wraca w ten rejon, tak naprawdę zawsze wracało. Fajnie mieć tatę pracującego w takim miejscu i wiesz, to jest bardzo ciekawe, ponieważ Polska jest przecież krajem, w którym nie ma elektrowni jądrowej! Ponoć! 🙂
Jak na razie, to nawet na pewno 😉
Jest jądrowy reaktor badawczy. „Elektrownia” ma moc kilkudziesięciu MW
Pingback: W pępku kijowskiego wszechświata. Sceny z Hotelu Ukraina | Wojażer. Blog podróżniczy i życiowy
Bez owijania w bawełnę, bez zbędnych dłużyzn, bez niepotrzebnej „papki” – po prostu fakty. Teraz już chyba nikt nie ma wątpliwości 🙂
Cieszę się, że tak się udało to przedstawić! Pozdrawiam!
Mam w planach wyjazd do Czarnobyla i Twój artykuł dał mi świetne rozeznanie na temat sytuacji w tym mieście, dzięki za porady w artykule które na pewno są pomocne !
Przyjemność po mojej stronie! 🙂 Życzę powodzenia w organizowaniu wyjazdu! 🙂
Powinni twój post zamiast instrukcji do wycieczek dawać 🙂 zrozumiale, opisowo, z przykładami. Pewnie spowodowałoby też częściowo rozczarowania, bo natura ludzka lubi się bać i podniecać się przekraczaniem granic i barier 🙂
Dziękuję, bardzo mi miło Tati 🙂 Co do drugiej kwestii, właśnie podczas ostatniej rozmowy z kimś, stwierdziliśmy, że na oczach przewodników widać czasami taki zawód, gdy promieniowanie nie jest tak wysokie, jak chcieliby to widzieć turyści. Natura ludzka jest jaka jest i zawsze będą ją przyciągać miejsca takie jak to. Pozdrawiam!
Jak już kiedyś pisałam, bodajże na Twoim fanpejdżu, Czarnobyl od dłuższego czasu strasznie mnie intryguje i ciekawi. Chciałabym tam pojechać, zobaczyć zonę na własne oczy, poczuć coś innego, nieszablonowego.
Wspaniale opisałeś kwestię bezpieczeństwa, muszę przyznać, że jestem pod wrażeniem!
Dziękuję bardzo i pozdrawiam! 🙂
Mam dwa takie swoje ulubione tematy powiedzmy katastroficzne: Zamachy z 11 września i Czarnobyl właśnie. Ciekawią mnie i elektryzują niezależnie ile czasu upłynęło. Ostatnio był bardzo fajny film dokumentalny na TVN o wizycie w Czarnobylu i jego sekretach, bardzo fajnie zrobiony. A czy widziałeś Oko Moskwy? Tak z bliska w miarę?
Co do liczników, słyszałam, że warto mieć swój własnie dlatego że „lokalne” dla podniesienia dreszczyku pokazują więcej trochę tego promieniowania. Ale, że jest właściwie dość bezpiecznie to jestem pewna, jednak uważam, że wizyty tam powinny zostać zorganizowane. Muszę się tam w końcu wybrać 🙂
Evi, odnośnie WTC, pamiętam jak pierwszy raz byłem przy Ground Zero, jeszcze jak była tam jedna wielka dziura i trwały prace porządkowe, potem kolejny raz – przygotowania do budowy nowego WTC One, potem budowa i wreszcie jak już nowy WTC stał. Historia tego miejsca jest, owszem, tragiczna i fascynująca.
Wracając zaś do Czarnobyla – Francuz, który był z nami miał swój licznik przywieziony z Francji, i rzeczywiście liczniki ukraińskie pokazywały odrobinę więcej, ale na szczęście odrobinę, bez przesady i jakiegoś oszukiwania.
Pod Okiem Moskwy owszem, byliśmy i robi to niesamowite wrażenie! Wiem, że niektórzy wspinają się na górę, ale jednak, pomimo tego, że nie mam lęku wysokości, to nie zabawa dla mnie 😉
Wybierz się, naprawdę warto! Pozdrawiam!
Często strach rodzi się z braku wiedzy. Dotkliwe to jest szczególnie u tych znawców, którzy wszystko wiedzą o danym miejscu, a nawet tam nie byli. Sam wiesz jak jest. No ale, wyłożyłeś kawę na ławę. Liczby mówią same za siebie. Dobra robota Marcin!
Dzięki Mariusz! Najważniejsze to starać się nie powtarzać mitów. Pozdrawiam!
Pingback: Ze Źródeł #77 » kubaosinski.eu
Pingback: W krainie promieniotwórczego spektaklu. Myśli z czarnobylskiej zony | Wojażer. Blog podróżniczy i życiowy
skrócona wersja – mistrzostwo! 😀 liczę na to, że w październiku zawitam do Kijowa. no, i do Czarnobyla.
Tak, kolega Mariusz nie lubi moich rozwlekłych tekstów, więc postanowiłem mu ulżyć w cierpieniu 🙂 trzymam kciuki za wyjazd!
Bardzo fajne posty o Czarnobylu! Nic tylko pakować się i jechać na ten spektakl 🙂 Wiesz może ile lat muszą mieć dzieci by uczestniczyć w wycieczce?
Cześć Ania, dziękuję bardzo i polecam wyjazd! Niestety, dzieci nie wolno zabierać. Limit wieku to 18 lat wzwyż.