Migawka jak przez mgłę. Autokar pełen młodzieży gdzieś na pochyłym parkingu w Lublinie, prawdopodobnie dwanaście, być może trzynaście lat temu. Komfortowa chwila, gdy człowiek, po wielu dniach zwiedzania, wtula się w fotel i czeka jedynie na powrót. Wtenczas krzyk i sekundy, które przyspieszają. Kierowca dostaje zawału, autokar powoli stacza się ze stromego parkingu. Chłopaki dobiegają do przodu i w ostatniej chwili zaciągają ręczny. Potem długie godziny na dworcu i długie godziny w pociągu do Krakowa. Bardzo długie godziny. Taki był Lublin w moich wspomnieniach – schowany gdzieś za mgłą, daleki, niekomfortowo odległy. Nie pomogła nawet żona z Lubelszczyzny, z którą wielokrotnie odwiedzałem województwo, ale nigdy jego stolicę, gdyż nawet z jej stron do Lublina było daleko.
Wszystko zaczęło się w zeszłym roku. Po wielu latach podróżowania po świecie pojawiła się potrzeba stopniowego i nadal skromnego, poznania swojego własnego kraju. Tak nadeszła epoka slow travel po Polsce. W międzyczasie coraz mocniej wybrzmiewała wiara, że ojczyzna nasza jest w ruinie, że wszystko się sypie, że nic nie pozostanie. Ruszyłem więc w kraj, który miał się kruszyć u podstaw i w każdym calu zmierzać ku czarnej dziurze, lecz to co zobaczyłem, okazało się swoistym zgrzytem poznawczym. Wszędzie, gdzie szukać miałem ruin, częściej trafiałem na szklane domy. Koniec końców, wraz ze zmianą władzy, okazało się, że jednak kraj nasz w ruinie nie jest, więc odetchnąłem z ulgą – był zapewne zrujnowany przez te kilka lat, gdy podróżowałem po świecie, ale odbudował się z gruzów po jesiennej zmianie. Dobrej zmianie.
Jeszcze miesiąc temu nie pomyślałbym, że zawitam tak prędko do Lublina. W ogóle o Lublinie nie myślałem. Wszystko zmieniło się, jak to bywa ostatnio, z dnia na dzień, gdy przypadkiem trafiłem na zdjęcie pewnego budynku, który wielce mnie zaciekawił. I tak naprawdę, w pierwotnym planie to właśnie dla tego budynku ruszyłem w podróż do największego miasta wschodniej Polski.
Nowe, świeże konstrukcje oraz przemyślane projekty urbanistyczne, które zmieniają Polskę, są dokładnie tym, co przyciąga mnie do różnych zakątków Polski. Takim ciekawym architektonicznie, a także fotograficznie, miejscem jest lubelskie CSK.
Centrum Spotkania Kultur. Jaka nazwa pasowałaby bardziej do miejsca zlokalizowanego w mieście o takiej historii i tradycji, w mieście, w którym zawarto unię tworzącą największe państwo Europy w XVI i XVII wieku.
***
Panie, i co z tego, że mamy centrum, kurde, spotykania się kultur, jak pan za mówienie po niemiecku w Warszawie w ryj dostaje? – spławia mnie starszy mężczyzna dopalający papierosa pod drzewkiem na wprost centrum. Mimo tej gorącej opinii bazującej na niedawnych wydarzeniach w stolicy, gdy pobito profesora UW za to, że mówił w tramwaju po niemiecku do swojego niemieckiego kolegi, Lublin jest w istocie miejscem, które powinno podkreślać swoją niesamowitą historię oraz wielokulturowość, która była stałym elementem pejzażu tego miasta na przestrzeni dziejów.
Co pozytywnie zaskoczyło mnie podczas tej wizyty w kolejnym polskim mieście to fakt, że pomimo mody na „patriotyczną” odzież, „patriotyczną” fryzurę, „patriotyczne” wszystko, pomimo faktu, że ten wschód jest bastionem konserwatywnej, religijnej Polski, jest też bastionem ciepłych i serdecznych ludzi o wielkim sercu. Nie chcę różnicować Polaków ze względu na podejście do innych, ale tak po prostu jest – jesteśmy różni. Nie urażając nikogo, powiem jedynie, bazując na mojej małej ojczyźnie, że pewne serdeczności, które doświadczałem przez lata na Lubelszczyźnie byłyby nie do skopiowania w zachowawczym, zamkniętym społecznie Krakowie. Ponadto, pomimo szeroko pojętego konserwatyzmu, w mniejszych skupiskach wschodniej Polski rzadko słyszałem, jeśli w ogóle, o agresji spowodowanej współczesnym, polskim neopatriotyzmem (no może za wyjątkiem Białegostoku, ale to… północny-wschód).
Lublin tego pięknego, upalnego dnia brzmiał własnie wieloma kulturami i wieloma językami: rosyjskim, ukraińskim, polskim, włoskim, angielskim i niemieckim. Jak za dawnych czasów, tylko jidisz trochę brakowało do kompletu. Lublin brzmiał pięknie.
***
Przepraszam, co to jest? – zapytał mnie mężczyzna, na oko koło pięćdziesiątki, gdy zobaczył mnie fotografującego budynek. Centrum Spotkania Kultur. Kiedyś, za Gierka… – zaczynam historię – Wiem – przerwał mężczyzna – miał tu być teatr. Jestem z Lublina, po prostu trochę mnie tutaj nie było. Pan stąd? – zapytał. Nie, z Krakowa – odpowiedziałem – przyjechałem specjalnie dla tej bryły. Aha, aha, a co to w ogóle jest? – zapytał skonsternowany. CSK to taki – zacząłem – budynek wielofunkcyjny. Dziwnie czułem się tłumacząc mieszkańcowi miasta, czym jest największa konstrukcja w tej części miasta.
Więcej informacji na temat CSK oraz samego miasta postanowiłem zasięgnąć, po wcześniejszym przygotowaniu, od zorientowanych mieszkańców Lublina. Nauczony doświadczeniem, wiedząc, że potrzebuję miejsca nieśpiesznego, spokojnego, wpadłem na pomysł, aby wpaść do wine baru. Nieco zdziwiony odkryłem, że w Lublinie miejsc takich, w standardzie krakowsko-warszawskim, jest… jedno. Nie ma się co załamywać, ponieważ Manifest Wino spełnia wszelkie standardy i gdy raz tam wejdziesz, zatopisz się nie tylko w krainę win zacnych, ale także w rozmowę z kimś, kto zna swoje miasto dobrze.
Michał Czaja to dokładnie ten typ człowieka, którego warto poznać, żeby choć trochę zbliżyć się do współczesnych realiów stolicy Lubelszczyzny. Rzeczywiście – mówił Michał – wcześniej na miejscu CSK stał i straszył potwór, którego zaczęto budować za Gierka i który jeszcze kilka lat wstecz był po prostu budynkiem zagrażającym okolicy. I nagle, na jego miejscu powstało CSK, które czasami trochę dominuje nad wszystkim wokół i odrobinę przytłacza – mówi Michał.
Pomysł budowy nowego gmachu teatralnego w Lublinie powstała w latach sześćdziesiątych a realizacja rozpoczęła się w latach siedemdziesiątych. Założeniem komunistycznych władz było to, by budynek przyćmił wielkością bryłę Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, który był solą w oku ówczesnych władz. Po okresie gierkowskiego zadłużania państwa przyszedł jednak kryzys ekonomiczny lat osiemdziesiątych i tym sposobem, prace stanęły na lata. Podobna historia do krakowskiego szkieletora, który straszy po dziś dzień. Od początku wolnej Polski szukano pomysłów na skończenie potwora straszącego w ścisłym centrum miasta aż w końcu, po latach prac, powstało CSK. Spory wkład w jego powstawanie miał słynny Lublinianin, dziś trochę zapomniany, Janusz Palikot.
Warto wpaść do Manifest Wino, gdyż jest to pierwsze, i jak na razie jedyne, miejsce tego typu w mieście. Ktokolwiek, kto szuka wine baru z prawdziwego zdarzenia, niech wpada na Przechodnią, w pakiecie niejako, otrzymuje się możliwość rozmowy z młodym i inteligentnym człowiekiem, który o współczesnym Lublinie opowiada z pasją.
Manifest wino, Lublin, ul. Przechodnia 4
Ta nowa twarz Lublina jest tym, co sprawia, że z chce się wracać. Jeśli tylko byłoby to możliwe, z chęcią zabrałbym i przeniósłbym do Krakowa tę całą konstrukcję CSK. Podobnie jak ukradłbym dla Krakowa szczecińską filharmonię, czy warszawskie muzeum Polin. W mojej opinii Lublin nie ma się zupełnie czego wstydzić, gdyż zyskał niezwykle wielofunkcyjny budynek, w którym skoncentrować można ogrom wydarzeń kulturalnych miasta. Istotnym priorytetem pozostaje jednak, no właśnie, zapełnienie tegoż budynku wystawami, wydarzeniami tudzież konferencjami. Przestrzeń musi na siebie pracować. Trudno jednak skoncentrować zupełnie wszystkie wydarzenia w jednym miejscu, gdy w tym samym mieście i zupełnie niedaleko centrum, wybudowane nowoczesną Lublin Arena, stadion, który podobnie jak w przypadku tych pozostawionych po Euro, musi znaleźć pomysł na siebie, coć, co zapełni go nie tylko piłką nożną.
W CSK, poranną porą, gdy dotarłem na miejsce, brakowało mi pięknej, nowoczesnej kawiarni wkomponowanej w tę nisamowitą przestrzeń, toteż po zwiedzeniu budynku i spacerze po jego dachu, ruszyłem w stronę tradycji i historii, aby przypomnieć sobie ten Lublin, który kiedyś odwiedziłem, a z którego nic nie pamiętałem.
Na samym początku, także nauczony doświadczeniem, poczyniłem rozeznanie kulinarne w ścisłym centrum poczynając od sprawdzenia karty dwóch miejsc, które polecono mi w lokalu, do którego zawitałem na śniadanie (Cafe Velo, ul. Chopina 9). Niestety, ku mojemu zaskoczeniu, a właściwie ku mojemu braku jakiegokolwiek zaskoczenie, lubelskie, kulinarne Stare Miasto bazuje na niczym innym tylko na lokalizacji. Dwa polecone miejsce, do którego wybrałaby się pani, którą zapytałem o zdanie, miały karty przeciętne i szczerze, po prostu nieciekawe.
Do kulinarnego szczęścia naprawdę trzeba niewiele, zaledwie jedno miejsce na jedzenie i jedno miejsca na picie, jedno, ale za to jakie. Miejsc takich z reguły nie znajduje się na oczywistych szlakach turystycznych, bo te zarabiają na szlaku właśnie, czasami na dobrym jedzeniu. I tu z ogromną pomocą przychodzi wspomniany wcześniej Michał, który zapytany, gdzie on zjadłby obiad, bez wahania powiedział: Perłowa. Gdy jeszcze usłyszałem „slow-food”, zostałem kupiony!
Lubelszczyzna to kraina kulinarnie rajska. Przed epoką wszelakich diet, zaraz po tym, gdy poznałem Magdalenę, piałem z zachwytu, gdy próbowałem lokalnych lubelskich wędlin, szynek i innych wyrobów mięsnych. W przypadku wielu, jakość i smak przypominały mi małopolskie smaki lat dziewięćdziesiątych. Dziś, te lubelskie produkty przeniesione do krakowskich sklepów eco, sprzedawałyby się, i zapewne sprzedają się za krocie. Świeże, smaczne i tradycyjne jedzenie jest wielką siłą tego regionu, dlatego gdy niezwykle uprzejmy kelner polecił mi lokalną suszoną wołowinę jako starter oraz wykwintnie podany boczek z pysznymi dodatkami na główne, posłuchałem w ciemno. Perłowa to rzecz jasna, jak mówi pełna nazwa lokalu, browar, jednak jest to browar z pełną restauracją a i nawet lokalne wina (z Rzeczycy) klient uświadczy w karcie. Wyszedłem niezwykle zadowolony i każdemu z ręką na sercu polecam. Nie tylko dla smaków, ale także dla pięknego, estetycznego wnętrza oraz kameralnego ogródka.
Perłowa, Lublin, ul. Bernardyńska 15A
Dopiero zjadłszy śniadanie, wypiwszy kawę i opracowawszy koncepcję obiadu, mogłem przystąpić do czynności iście turystycznej, czyli zwiedzania. Nie zaskoczę Was żadną nieznaną informacją, gdyż Lublin, jak to miasta polskie miasta mają w zwyczaju, oferuje nam starówkę, przyjemny trakt do niej prowadzący, bramy miejskie, kościoły wraz z wieżami, na jedną z których można wejść, ryneczek, urokliwe uliczki oraz zamek. W tle zaś gierkowskie pamiątki z wielkiej płyty, nieodłączny element polskiego krajobrazu.
Sam Lublin niejako pisze o sobie w pięknie wydanym przewodniku, że nie posiada on zabytków klasy światowej. Posiada jednak czarujące Stare Miasto i niezwykłą atmosferę, którą w mieście czuć i która nasila się podczas wielu wydarzeń, które odbywających się w mieście. Złotym okresem dla miasta był renesans, toteż zabytki z tej epoki stanowią największy skarb miasta. Obok nich, pięknie prezentuje się architektura sakralna oraz liczne pałace występujące w mieście. Polecam więc tradycyjnie, spacery po ulicach starego miasta, wchodzenie we wszelkie bramy i zaułki, i także, jako fan tak zwanych „widoczków”, wejście na wieżę Trynitarską, z której rozpościera się piękny widok na miasto.
Praktycznie:
- Świetny pomysł na jednodniową wycieczkę z Krakowa lub Warszawy. Opcjonalnie weekend z jednym noclegiem
- Skrócone przejazdy pociągiem: z Krakowa to obecnie 4 godziny
- Bilet weekendowy: Znacznie obniża podróż. 1 klasa w 2 strony to 109 zł zamiast 180 zł przy użyciu tego biletu.
- Obiad zdecydowanie zjeść w: Perłowa
- Wino zdecydowanie wypić w: Manifest Wino