Mińsk długo miał opinię stolicy ostatniej dyktatury Europy. Chichot historii słychać jednak coraz bardziej i jest wielka szansa, że wkrótce, w coraz bardziej podzielonej Europie, nie będzie, lub już nie jest, stolicą jedynego autokratycznego kraju Starego Kontynentu.

Łatwo jest oceniać Białoruś i jednoznacznie dodawać ją do listy miejsc, gdzie żyje ciemiężone społeczeństwo, pozbawiony wolności naród i gdzie czas płynie wolno, lub po prostu się zatrzymał. Brutalna prawda jest jednak taka, iż w rozedrganym świecie, ten spokojny i piękny kraj, którego historia doświadczyła w okrutny sposób, staje się swoistym archipelagiem przewidywalnego spokoju.

Jako nasz sąsiad, także dzięki zapowiedzianym niedawno liberalizacjom przepisów wizowych, staje przed nami otworem i coraz śmielej zaprasza do krainy pełnej spokoju, w której warto spędzić trochę czasu.

Jaki jest Mińsk? Przede wszystkim jest czysty. Niesamowicie czysty, jak mało znanych nam stolic. Zdaje się być niezwykle świeży, za co odpowiada stosunkowo niewielki ruch samochodowy oraz mocny przewiew położonego na równinie miasta. Jest w końcu ów Mińsk bardzo zaskakujący. Z jednej strony pozostający w przeszłości, z drugiej strony szybko biegnący ku przyszłości, nie myśląc zbytnio o skomplikowanej teraźniejszości. Jest z pewnością interesujący.

Mińsk. Stolica zbudowana od podstaw

Choć wielu znajdzie się takich, których oburzy ta opinia, Mińsk jest miastem czystego socjalizmu. Przynajmniej w architekturze.

Kiedyś poszukiwałem tego w Chinach, lecz te już dawno porzuciły błędną ideologię, z której pozostawiły jedynie filozoficzne strzępy celem kontrolowanie nowoczesnego kapitalizmu. Po powrocie z Państwie Środka, łudziłem się, iż usatysfakcjonuje mnie radziecki Kijów, i choć trochę tak się stało, stolica Ukrainy zmienia się w niesamowitym tempie. Pozostałości po upadłym imperium poszukiwałem także w Armenii, Gruzji i Azerbejdżanie, jednak i one znalazły swoje drogi do nowoczesności.

Aby poczuć, jak wyglądał Związek Radziecki u szczytu swej potęgi, kiedyś jeździło się do Moskwy. Dziś jedzie się do Mińska. Choć nie tylko po to.

Mińsk. Miasto słońca. Miasto całkowicie zniszczone i zupełnie na nowo odbudowane. Podobnie jak Warszawa, zrujnowana i okaleczona, tak i Mińsk powstał z kolan. Z tą jednak różnicą, iż w stolicy Polski majestatyczna starówka wróciła na swoje miejsce. Prezent od Stalina, choć jeszcze bardziej majestatyczny powstał w bezpiecznej odległości, zaś miasto z czasem odnalazło pomysł na siebie, który dziś tak pięknie się rozwija.

View this post on Instagram

Belarus, the last (but maybe not that long since now) dictatorship in Europe, has just changes its visa system. It became easier to visit this unknown land in the middle of Europe / Białoruś zmieniła właśnie prawo wizowe i powoli otwiera drzwi do jednej z najsłabiej znanych krain w Europie. Więcej o Białorusi przeczytacie u mnie na blogu #belarus #białoruś #europe #europa #dictatorship #dyktatura #travel #blog #podróże #people #naród #białorusini #instagram #instamoments #instatravel

A post shared by Wojażer (@wojazer) on Jan 11, 2017 at 12:36am PST

Mińsk cały był prezentem od Stalina.

W żadnym innym miejscu w całym imperium, a z pewnością nie w Moskwie, która nie uległa niemieckiej nawale, nie doprowadzono do perfekcji koncepcji idealnego, socjalistycznego miasta.

Ogromne, otwarte przestrzenie, place, niezwykle szerokie arterie, oraz gigantyczne pałace ludu, tworzą niesamowitą atmosferę. Swoim ogromem sprawiają one, iż człowiek czuje się momentami jednostką małą i kruchą, słabą, niewiele znaczącą wobec majestatu Państwa.

Z drugiej strony, socjalistycznie myślenie o mieście, a wraz z nim, urbanistyka, planowanie terenów zielonych, przemyślane koncepcje rozwoju miasta, sprawiły, iż jest to stolica bardzo komfortowa do życia, przestronna, pozbawiona ogromnego smogu, pełna parków i przyjazna.

Mińsk. Największe atrakcje stolicy Białorusi

Miasto to nie słynie z powalającej ilości zabytków. W swojej długiej historii niszczone było całkowicie aż osiemnaście razy. Jest to więc, jeśli chodzi o tkankę miejską, stolica bardzo młoda. Jest w niej kilka miejsc godnych uwagi, które warto jednak poznać, aby zrozumieć historię tego miasta oraz kraju.

1. Siedziba KGB i pomnik Feliksa Dzierżyńskiego

Ducha minionej epoki czuć od razu po przyjeździe na miejsce. Mińsk to prawdopodobnie jedno z niewielu miejsc na ziemi, gdzie można jeszcze spotkać pomnik krwawego Feliksa Dzierżyńskiego, twórcy i pierwszego szefa CzeKA, komisji do walki z kontrrewolucją, poprzedniczkę NKWD i KGB. Z Dzierżyńskim historia jest prosta. To trochę tak, jakby w centrum Berlina stał pomnik szefa SS, Heinricha Himmlera. Myślę, że oboje mają na sumieniu podobną ilość ofiar. Po drugiej strony ulicy zobaczymy zaś, choć z oczywistych względów nie zwiedzimy, jeden z najbardziej ponurych budynków Mińska – siedzibę białoruskiego KGB, jedynego KGB, które ostało się w tej części Europy po upadku Związku Radzieckiego.

2. Plac Październikowy

Spacerując aleją Niepodległości nietrudno trafić na jeden z głównych placów Mińska, którego nazwa nawiązuje, oczywiście, do słynnej rewolucji październikowej, która doprowadziła bolszewików do władzy. Kiedyś był to rynek targowy, jednak po wojnie uczyniono z niego ogromną otwartą przestrzeń, zaś w latach dziewięćdziesiątych prezydent Łukaszenka zlecił budowę ogromnego Pałacu Republiki, który swoim stylem przypomina podobne realizacje w stolicy Korei Północnej. Służy on jako sala koncertowa i miejsce wszelkich konferencji oraz spotkań. Sam plac mógł zagrać rolę podobną do kijowski ego Majdanu Niezależności. To tutaj w roku 2006 i 2010 gromadziły się tłumy Białorusinów protestujących przeciwko sfałszowanym wyborom. Niestety ani w 2006 ani także w 2010 roku, opozycja nie zdołała wygrać z prezydentem, który twardo trzyma się władzy. Protesty zostały wtedy brutalnie stłumione.

Sam plac pełen jest interesujących miejsc, do których możemy zajść aby poznać (białoruską) wersję najnowszej historii.

Stojąc na wprost Pałacu Republiki, po prawej stronie rzucał się w oczy budynek z ogromnym, choć odrobinę już pożółkniętym napisem. Jest to Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, czyli w radzieckim nazewnictwie, muzeum II wojny światowej, która dla Sowietów trwała od 1941 do 1945 roku. Muzeum to swoisty skansen nad skanseny, urządzony w typowy sowiecki sposób z masą zgromadzonych materiałów i pełnym propagandy wielkiej, zwycięskiej, Armii Czerwonej. Miejsce warto zwiedzieć, gdyż sposób ekspozycji oraz przedstawiania historii w tymże miejscu, jest czymś, szczególnie dla pasjonatów historii, wybitnie interesującym. ***Aktualizacja: Muzeum Przeniesione na Aleję Zwycięzców 8!

Mińsk placami stoi, toteż kolejnym miejscem, do którego warto się wybrać jest…

3. Plac Zwycięstwa

Do kolejnego, ważnego, stołecznego placu, dociera się metrem odjeżdżając ze stacji Październikowa. Plac Zwycięstwa jest w rzeczywistości monumentalnym pomnik iem zbudowanym na cześć i chwalę Armii Czerwonej. Największym jego akcentem jest majestatyczny obelisk zwieńczony radziecką gwiazdą z napisem Pabieda – Zwycięstwo. Przed obeliskiem płonie wieczny ogień na chwałę Białorusinów, którzy oddali swoje życie w walce z faszyzmem. Plac otaczają budynki z napisami na cześć walczących oraz czerwonymi gwiazdami przypiętymi do latarni. Na czterech stronach obelisku znajdują się ogromne płaskorzeźby: 9 maja, sława poległbym bohaterom, armia radziecka oraz czwarta – białoruska partyzantka. Widać także wielki, radziecki herb białoruskiej republiki rad.

Jest to popularne miejsce na fotografie ślubne wśród młodych, białoruskich par, przy okazji świetna przestrzeń, aby poobserwować życie miasta i mijających nas przechodniów.

W niewielkiej odległości od placu znajduje się cerkiew Aleksandra Newskiego, wzniesiona na terenie cmentarza. Jest to niezwykle kolorowa budowla, zarazem jedna z niewielu starych przykładów budownictwa sakralnego w Mińsku.

Także nieopodal Placu Zwycięstwa, odwiedzić można jeszcze jedno, niezwykle ciekawe miejsce. Jest to mały, niepozorny, zielony domek położone na uboczu w okolicach mostu, który łączy Plac Zwycięstwa z drugą stroną rzeki. To miejsce, które w czasie wojny przestało istnieć, jednak z racji ogromnej wartości dla komunistów, zostało ono odbudowane. Muzeum – Dom. To tutaj, w tym niepozornym domku, miał miejsce pierwszy zjazd Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, podzielonej później na frakcje bolszewików i mienszewików. To tutaj rodził się ruch, który zawładnął prawie połową świata.

4. Plac Lenina / Plac Niepodległości

Ze stacji metra Plac Zwycięstwa wyjeżdża się w kierunku, z którego właśnie przyjechaliśmy. Mija się stację Październikowa i dociera do stacji Plac Lenina. To kolejna ogromna, i zarazem niezwykle przytłaczająca przestrzeń miejska zwana Placem Niepodległości. Największym i zarazem dominującym akcentem tej przestrzeni jest Dom Rządowy, gigantyczny budynek w stylu radzieckim zbudowany w latach 30 ubiegłego wieku. Kolos ten stał w tym miejscu już wtedy, gdy do miasta wkraczali Niemcy. Podobnie jak stał tam ogromny pomnik Lenina, postawiony przed budynkiem rządowym w 1933 roku.

Na placu znajdują się także budynki magistratu oraz uniwersytetu mińskiego, a także ogromny hotel Mińsk. Dla kontrastu znaleźć tam także można najbardziej rozpoznawalny katolicki kościół w mieście, potocznie zwany Czerwonym Kościołem. Kościół świętych Szymona i Heleny dopiero niedawno zwrócony został białoruskiej wspólnocie katolickiej. Obecnie spod kościoła, w kierunku srogiego Lenina, spogląda pogodna twarz papieża Jana Pawła II.

Pod powierzchnią placu, tak jakby dla ukrycia konsumpcjonizmu i najzwyklejszego kapitalizmu, znaleźć można trzykondygnacyjne centrum handlowe Stolica.

W istocie, tak jak często się słyszy w relacjach z podróży do Mińska, lokalna, ochraniająca budynek oraz pomnik, milicja, nie lubi spędzających przed nimi zbyt wiele czasu, turystów. Choć nikt o nic nie pytał, wyraźnie uwierała ich obecność jedynego w mieście turysty, który w październiku przyleciał zwiedzać stolicę. To, wraz z otwarciem kraju na turystów, zapewne się zmieni i nikt nie będzie się przejmował tłumami robiącymi sobie zdjęcie z Leninem.

5. Wrota Miasta

Z placu Niepodległości już spacerem dojść można do mińskiego dworca głównego, by zobaczyć to, co wita każdego przybywającego do miasta pociągiem – Wrota Miasta.

Te dwie socrealistyczne wieże stanowią preludium do socjalistycznego raju, do którego wkraczały masy przyjeżdżające do stolicy białoruskiej republiki rad. Jedna z nich wyposażona jest w największy zegar na Białorusi, którego średnica wynosi 3,5 metra, zaś druga wieża przyozdobiona jest po dziś dzień herbem białoruskiej SRR.

Socjalistyczną wycieczkę po mieście kontynuować można potem wzdłuż dźwięcznie brzmiących ulic: Komsomolskiej, Engelsa, Lenina, Marksa, Komunistycznej. Do wyboru, do koloru. Czerwonego najlepiej.

Co warte jest odnotowania, owe idealne, socjalistyczne miasto zbudowane na nowo tuż po wojnie, ma szansę trafić na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako najlepszy przykład architektury okresu stalinizmu. Trzymamy oczywiście kciuki.

6. Klasztor św. Elżbiety

Aby odpocząć trochę od socrealistycznego Mińska, warto wybrać się do najdalszego zabytku Mińska – klasztoru św. Elżbiety wraz z towarzyszącymi, mniejszymi cerkwiami. Aby dotrzeć do tej odległej części miasta, należy na Placu Zwycięstwa wsiąść w autobus numer 18 i wyrszyć w stronę przystanki Novinki, gdzie znajduje się miński szpital psychiatryczny.

Droga to długa i męcząca, choć miejsce zdaje się rekompensować długą podróż autobusem. Nie ma możliwości zwiedzania wewnętrznej części kompleksu, gdyż jest to czynny klasztor, więc zostaje nam jedynie spacer wokół zabudowań.

7. Biblioteka Narodowa

Po powrocie na Plac Zwycięstwa, warto od razu przesiąść się na metro i wyruszyć w kierunku jednego z najbardziej nietypowych, futurystycznych budynków Mińska – Biblioteki Narodowej. Budynek, który jest oczkiem w głowie prezydenta, potocznie zwany przez mieszkańców miasta diamentem, uznany został za jeden z 50 najciekawszych, współczesnych obiektów na świecie.

8. Górne miasto i mińska starówka

Z okolic biblioteki narodowej warto wrócić metrem do stacji Plac Październikowy, by potem zajść na tyły Pałacu Republiki. Mijając go i wkraczając w mniejsze uliczki znajdujące się tuż za nim, wkracza się w świat budynków bardziej nam znanych, bowiem zabytkowych.

Choć trudno to porównywać do jakichkolwiek europejskich miast, gdyż najstarsze budynki, często odbudowane, pochodzą w Mińsku zaledwie z XIX czy XX wieku, ten skrawek tkanki miejskiej stanowi najstarszą i jedyną zachowaną część dawnego, przedwojennego miasta.

Górne miasto to odbudowany niedawno ratusz, a obok niego kościół Jezuitów. Kilka metrów dalej znajduje się kuria prawosławna i katedra pod wezwaniem św. Ducha. Stojąc na wzgórzu obok katedry doskonale widać zaś położoną po drugiej stronie rzeki Świsłocz, mińską starówkę.

9. Opera Narodowa

Budynek otwarty w 1939 roku położony jest w urokliwej okolicy, w odległości niewielkiego spaceru od starego miasta.

10. Wyspa Łez

Niewielki most łączy nabrzeże nieopodal starego miasta z wysepką, na której ulokowano pomnik sowieckich żołnierzy pochodzących z Białorusi, którzy oddali swoje życie w dziesięcioletniej wojnie w Afganistanie.

12. Mińskie Metro

Metro w stolicy Białorusi samo w sobie jest ogromną atrakcją. Zupełnie nie ruszone od czasów Związku Radzieckiego, nadal zdobione jest przez sierpy i młoty oraz podobizny Lenina oraz rzesz robotników i sowieckich żołnierzy. Podróż w przeszłość dla każdego!

Mińsk. Informacje praktyczne

Jak dojechać do Mińska

Samolotem

Największe lotnisko to Narodowy Port Lotniczy Mińsk położony 30 km od stolicy. Po przejściu kontroli paszportowej, do miasta dojechać można autobusem jeżdżącym co godzinę lub taksówką za około 20 euro. Dolecieć można LOT-em z Warszawy, często w cenie poniżej 400 zł w dwie strony.

Pociągiem

Międzynarodowe połączenia kolejowe jak np. Paryż – Moskwa zatrzymują się w stolicy Białorusi. Ceny biletów często podobne są do cen za lot samolotem, jednak z wiadomych przyczyn, jest to podróż bardziej krajobrazowa i sentymentalna, polecana tym, którzy się nie spieszą.

Autokarem

Wiele linii międzynarodowych jeździ na wschód, w kierunku Rosji. Większość zatrzymuje się w Mińsku na jednym z trzech dworców: centralnym, wschodnim lub moskiewskim.

Waluta Białorusi

Jeszcze niedawno, jadąc na Białoruś, w ciągu chwili stawało się milionerem. Jedząc kolację z butelką wina płaciło się prawie milion rubli, zaś wielkie nominały ledwo mieściły się w portfelu. Jest to już pieść przeszłości.

Jak przemieszczać się po Mińsku

Gdy mamy już walutę, pierwszą rzeczą, którą warto zakupić jest mapa-panorama Mińska, jedna jedyna dla turystów, z świetnie zaznaczonymi atrakcjami miasta. Pozostałe dostępne mapy to po prostu mapy drogowe lub plany miasta, która niewiele pomogą w orientowaniu się, gdzie co jest. Mapa dostępna jest za niewielką kwotę w księgarni Centralnej na prospekcie Niepodległości.

Oprócz bardzo taniego metra, specjalnie dla turystów dostępny jest także autobus numer 1, który jeździ między głównymi atrakcjami miasta.

Drugą rzeczą, którą warto mieć ze sobą, jest karta na komunikację miejską. Dokładnie rzecz ujmując dwie karty, które kupuje się w jednej cenie. Pierwsza, twarda karta magnetyczna to bilet wielokrotnego użycia na mińskie metro. Druga papierowa karteczka to bilet na trzy pozostałe środki transportu – autobusy, tramwaje oraz trolejbusy.

10-dniowy zestaw obu kart kosztował około 25 złotych i nawet przy krótszych pobytach, nie opłaca się kupować innego aniżeli właśnie ten. Na obu kartach można przemieszczać się po całym mieście, co jest przydatne, gdyż odległości są w Mińsku dosyć konkretne.

Co przeczytać przed przyjazdem do Mińska

Najlepszą książką, którą można przeczytać przed przyjazdem do Mińska jest Mińsk. Przewodnik po mieście słońca. Wstępniak do książki mówi tak: Jeśli przyjeżdżacie do Mińska pociągiem z Europy, zanim powita was Plac Bramy Miasta Słońca, musicie przejść przez czyściec – pierwszą Bramę strzegącą granicy Krainy Szczęścia” — przestrzega Artur Klinau i natychmiast rozbudza ciekawość czytelnika. Następnie wprowadza go w świat szerokich placów, pomników, kolumnad i pałaców górujących nad życiem szarych ludzi. Pokazuje utajnione życie wewnętrzne Miasta — otwarte podwórka stanowiące centrum życia mikrospołeczności, bramy opanowane przez filozoficznie nastawionych pijaczków i kobiety-orchidee tęskniące do lepszego życia, parki pełne miłości i nienawiści. Ludzie i Miasto są ze sobą nierozerwalnie związani, zniewoleni przez siebie nawzajem. Jednak „Mińsk. Przewodnik po Mieście Słońca” jest nie tylko wspaniałym albumem socjalistycznej architektury, lecz także esejem o burzliwej historii Białorusi, powieścią autobiograficzną i poetycką wizją odrealnionego świata idei. Według autora, ma być to pierwszy krok do zbudowania mitologii Mińska.

Osobiście uważam, że jest to najlepsza pozycja na temat stolicy Białorusi, z którą wspaniale spaceruje się po mieście.

Stolica Białorusi stanie się wkrótce bardzo modnym i często odwiedzanym miejscem, gdy tylko znudzeni „odkrywaniem” tych samych rzeczy, zauważą, jak inne, na tle pozostałych europejskich stolic, jest to miasto.

Wybieracie się w najbliższym czasie do Mińska? Macie pytania? Zostawcie komentarz!